1 lipca 2018 roku wchodzi w życie nowelizacja ustawy VAT, wprowadzająca system podzielonej płatności, tzw. „split payment”. Ponieważ to całkowita nowość w polskim prawie podatkowym, należy dokładnie zapoznać się z warunkami i mechanizmem tego systemu.

Metoda podzielonej płatności – informacje ogólne

Metoda podzielonej płatności (z ang. „split payment”) polega na oddzieleniu od całości należności ze sprzedaży kwoty podatku VAT poprzez umieszczenie go na osobnym rachunku bankowym (tzw. „subkonto VAT”) przy jednoczesnym ograniczeniu dysponowania nim przez sprzedawcę.

Metoda ta choć wydaje się być świetnym narzędziem do walki z nadużyciami w podatku VAT, jednak dla większości przedsiębiorców może mieć niekorzystne konsekwencje w postaci utraty płynności finansowej. Głównie chodzi o te przedsiębiorstwa, dla których podatek VAT stanowił istotne źródło finansowania bieżących wydatków w trakcie miesiąca. Zamrożenie podatku VAT na subkoncie powoduje, że firmy będą miały zdecydowanie ograniczony budżet własnych środków finansowych.

Oficjalnie (i pozornie) wybór tej metody rozliczania podatku VAT jest dobrowolny, funkcjonujący obok dotychczasowego systemu przelewów zwykłych. Jednakże to, czy przedsiębiorca weźmie w niej udział nie zależy wyłącznie od niego a przede wszystkim zależy od nabywcy. To on zdecyduje, czy płacąc za otrzymany towar będzie chciał płatność podzielić czy nie. To stawia sprzedawcę w sytuacji bez wyboru: mając na koncie firmowym wpływy netto a na subkoncie wartość podatku VAT ze sprzedaży, trudno wyobrazić sobie sytuację rezygnacji z udziału w metodzie podzielonej płatności. Rezygnacja z udziału wymagałaby dokonywania własnych płatności za zakupy w kwocie brutto wyłącznie z firmowego konta bankowego przy jednoczesnym niewykorzystywaniu i kumulowaniu podatku VAT na subkoncie bankowym.

Pomimo to ustawodawca przewidział dodatkowe zachęty do korzystania w „split payment” a są nimi:

• brak solidarnej odpowiedzialności nabywcy za odprowadzenie podatku VAT przez sprzedawcę do Urzędu Skarbowego z tytułu sprzedaży towarów wrażliwych (dot. art. 105a ust.1 ustawy i załącznika 13 ustawy)

• brak dodatkowych sankcji karnych z art.112b i art.112c (dodatkowe sankcje karne możliwe do nałożenia na przedsiębiorców zaniżających podatek VAT należny lub zawyżających podatek VAT naliczony lub nie składających deklaracji VAT w terminie lub nie wpłacających podatku VAT w terminie)
• brak stosowania podwyższonych odsetek przy nieterminowej wpłacie podatku VAT
• przyspieszenie zwrotu podatku VAT ale wyłącznie przy spełnieniu pewnych warunków (np. opłacanie wszystkich zakupów metodą podzielonej płatności, zwrot wyłącznie na subkonto VAT itd.)
• obniżenie podatku VAT do zapłaty wg ustalonego wzoru pod warunkiem uregulowania go w całości z konta VAT oraz zapłacenia podatku przed terminem (im wcześniej, tym większa obniżka).

Konto bankowe VAT

Metoda „split payment” dotyczy wyłącznie płatności przelewem i nie dotyczy płatności gotówkowych oraz kartami płatniczymi. Przypominamy jednak, że nie w każdym przypadku można płacić gotówką (transakcje między przedsiębiorcami przekraczające 15.000 zł.) a zwroty nadpłat podatków dl przedsiębiorców dokonywane są przez urzędy skarbowe wyłącznie przelewem, dlatego posiadanie konta bankowego jest dla wielu przedsiębiorców koniecznością.

Podstawą mechanizmu „split payment” jest posiadanie rachunku bankowego, w którym:

• gromadzone będą środki pieniężne, będące równowartością podatku VAT ze sprzedaży oraz
• z którego będzie można regulować zobowiązania kontrahentom ale tylko w zakresie podatku VAT oraz
• z którego będzie można regulować zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego ale tylko w zakresie podatku VAT

W praktyce utworzenie dodatkowego rachunku bankowego VAT dotyczyć będzie każdego rachunku firmowego, niezależnie od jego typu (rozliczeniowe, oszczędnościowe, lokat terminowych, powiernicze) i niezależnie od statusu VAT podatnika. Każde konto firmowe będzie miało swój odpowiednik w postaci subkonta nawet, jeśli podatnik nie jest czynnym podatnikiem VAT (w takim przypadku będzie istniało ale nie będzie wykorzystywane).

Subkonta VAT założy bank, prowadzący konto firmowe wg zasad: 

• konto będzie założone automatycznie do każdego rachunku firmowego
• nie będzie opłaty za prowadzenie konta VAT
• nie będzie dodatkowej umowy (lub aneksu) na prowadzenie konta VAT
• oprocentowanie konta VAT jest sprawą indywidualną banku

Należy podkreślić, że „split payment” dotyczy wyłącznie kont firmowych a nie prywatnych tak często wykorzystywanych przez przedsiębiorców do rozliczeń z kontrahentami lub urzędami. Dla kont prywatnych nie będą tworzone subkonta VAT. Dlatego banki w swoich broszurach informacyjnych, uprzedzają, że brak konta firmowego oznacza brak udziału w metodzie „split payment”.

W praktyce będzie to oznaczać odmowę realizacji przelewu przez bank dla podzielonej płatności i zwrot przelewu do jego wystawcy. Dlatego przypadku czynnych podatników VAT należy zastanowić się nad dalszym wykorzystywaniem rachunku prywatnego w działalności gospodarczej.

Dla rezygnujących z wykorzystywania kont bankowych prywatnych i zakładających konta firmowe przypominamy, że każde konto bankowe firmowe (w tym powiernicze, lokat terminowych czy oszczędnościowe) musi zostać w terminie 7 dni zgłoszone do Urzędu Skarbowego.

Wpływy (zasilenia) konta bankowego VAT

Na koto bankowe VAT możliwe są następujące wpływy: 

• kwoty VAT z faktur sprzedaży, otrzymane od nabywców (firm, instytucji)
• zwroty podatku VAT z Urzędu Skarbowego
• przeniesienie VAT z konta VAT, prowadzonego w tym samym banku

Wpływy na konto VAT będą dotyczyły wyłącznie transakcji między przedsiębiorcami oraz instytucjami publicznymi. Nie jest możliwe zastosowanie metody „split payment” do transakcji, zawieranej z osobami prywatnymi. Jeśli więc chodzi o sprzedaż kredytową dla osób prywatnych, przedsiębiorca całość należności (brutto) otrzyma na konto firmowe bez udziału konta VAT.

Wypływy (obciążenia) konta bankowego VAT

Z subkonta VAT będzie można dokonywać następujących wydatki: 

• zapłata podatku VAT wynikająca z otrzymanej faktury zakupu 
• zapłata VAT wynikająca z wystawionej faktury korygującej sprzedaży
• zapłata podatku VAT wynikającego z deklaracji VAT oraz wszelkich dodatkowych zobowiązań VAT (sankcje dodatkowe, odsetki, egzekucja)
• przeniesienie VAT na inne subkonto VAT, prowadzone w tym samym banku
• przekazanie środków na rachunek firmowy podatnika na podstawie zgody wydanej przez naczelnika US (w terminie 60 dni).

Przelew w systemie „split payment”

Aby dokonać przelewu w metodzie podzielonej płatności należy wypełnić dotychczasowy druk przelewu, jednak wypełniany w nieco inny sposób. Zgodnie z informacjami, przekazywanymi przez banki, zmieni się sposób wypełniania pola "tytuł płatności", w którym należy wpisać: 

• symbol /VAT/ i kwota podatku VAT, maksymalnie 13 znaków łącznie z przecinkiem (część całkowita kwoty oddzielona jest od części dziesiętnej przecinkiem np. 12,30 lub 23,00 )
  
• symbol /IDC/ i NlP wystawcy faktury, maksymalnie 14 znaków
• symbol /lNV/ i numer jednej opłacanej faktury, maksymalnie 35 znaków
• opcjonalnie symbol /TXT/ - dowolny tekst, maksymalnie 33 znaki
  

Należy dodać, że metoda podzielonej płatności dotyczy wyłącznie:

• przelewów złotówkowych, nie ma możliwości zastosowania tej metody w przelewach walutowych, choćby dotyczyły one transakcji zawartych między krajowymi przedsiębiorcami i zawierały w sobie VAT.
• wystawionych faktur VAT, zawierających kwoty VAT czyli nie dotyczy płatności za faktury wystawione metodą odwrotnego obciążenia (ponieważ nie zawierają podatku VAT), faktur pro-forma (ponieważ nie są fakturami w ogóle) oraz faktur zaliczkowych (ponieważ wystawiane są po wpłaceniu zaliczki)
• każdej faktury z osobna bez możliwości stosowania przelewów zbiorczych.

Metoda „split payment” nie zmienia żadnych zasad wystawiania faktur VAT – wystarczy na nich podać wyłącznie numer rachunku firmowego, bez wskazywania numeru subkonta VAT. To, czy nabywca skorzysta z metody „split payment” będzie zależało od tego, jaki wzór przelewu wykorzysta w płatności za fakturę: czy zwykły przelew opiewający na kwotę brutto (rezygnacja z uczestnictwa w metodzie podzielonej płatności) czy nowy wzór przelewu ze wskazaniem kwoty brutto i kwoty podatku VAT (uczestnictwa w metodzie podzielonej płatności).